Kompostownik – w domu, w ogrodzie – jak prowadzić kompostownik?

Ostatnia aktualizacja: 5 maja 2022

Kompostownik jest ekologicznym sposobem na wykorzystanie odpadów organicznych z domu i ogrodu. W efekcie tlenowego rozkładu otrzymywany jest wartościowy, a przede wszystkim, naturalny nawóz, który możesz wykorzystać zarówno do roślin ogrodowych, jak i również tych doniczkowych. Dowiedz się, jak stworzyć swój kompostownik oraz co możesz do niego wrzucić.

Kompostownik – co to takiego?

Warto zacząć od wytłumaczenia czym jest sam kompostownik oraz w jaki sposób działa. Jest to miejsce lub pojemnik przeznaczony do przechowywania odpadów naturalnych oraz roślinnych. W efekcie ich tlenowego rozkładu dochodzi do wytworzenia organicznego nawozu. Jest to możliwe dzięki obecności bakterii, pleśni, pierścienic, termofilnych promieniowic oraz najbardziej potrzebnych, dżdżownic. Obecność tlenu oraz mikroorganizmów pozwala na rozkład odpadów na korzystne dla nowych roślin składniki. Powstały kompost jest świetnym użyźniaczem dla roślin ogrodowych i domowych. Silnie wpływa na ich rozwój i wzrost. Wykorzystywanie roślinnych odpadów oprócz pozytywnego oddziaływania na rośliny, pozwoli Ci również na zbudowanie dobrego, proekologicznego nawyku.

Włożone do kompostownika odpadki po kilku miesiącach do maksymalnie roku nadają się do użycia jako nawóz. Prawidłowo przetworzony kompost powinien mieć konsystencję żyznej gleby oraz przyjemny zapach. Nawóz nie powinien się kleić ani być nadmiernie sypki. Nie powinny się również znajdować w nim dżdżownice. Jeśli nie będziesz pamiętać o regularnym mieszaniu odpadów, może dojść do sytuacji, w której nawóz wytworzy się jedynie w dolnej części pojemnika. W takiej sytuacji należy zebrać duże nierozłożone odpady i dodać je do nowej partii kompostu.

Kompostownik – rodzaje

Kompostowniki dzielą się na kilka rodzajów. Pierwszym z nim są naturalne pryzmy utworzone na wcześniej wyznaczonym miejscu na działce. Nie wymagają zakupienia specjalne pojemnika, a jedynie wydzielenia wystarczającego obszaru na składowanie odpadków. Kolejnym rodzajem są kompostowniki otwarte. Złożone są jedynie z 4 ścian. Można je zakupić w sklepie, jednak dzięki swojej prostej konstrukcji są bardzo łatwe do samodzielnego zbudowania z desek lub siatki. Tego typu pojemnik należy umieścić na ziemi, tak by mógł odpływać z niego zbierający się płyn oraz by mogły przedostawać się do niego potrzebne organizmy. Najczęściej wybierany jest jednak kompostownik zamknięty. Jest to plastikowy lub drewniany pojemnik z pokrywą, która ułatwia zachowanie ciepła, co dodatkowo przyspiesza proces rozkładu. Ma zamontowane specjalne otwory umożliwiające wentylację. Ostatnim rodzajem kompostowników jest pojemnik obrotowy wykonany z plastiku lub metalu. Wyglądem przypomina beczkę zawieszaną na specjalnej konstrukcji, która ułatwia mieszanie kompostu.

Wielkość kompostownika w głównej mierze zależna jest od miejsca, jakie jesteś w stanie na niego zagospodarować. Zalecany maksymalny rozmiar nie powinien jednak przekraczać 1,2 m wysokości i 1,5 m szerokości. Jest to idealna wielkość, przy której w pojemniku zostanie zachowana odpowiednia cyrkulacja powietrza oraz rozwój mikroorganizmów.

Kompostownik ogrodowy

Miejsce, w którym postawisz kompostownik, powinno być zacienione oraz osłonięte od wiatru. Ochroni to zbierający się kompost przed nadmiernym wysychaniem. Jeśli zdecydujesz się na kompostownik otwarty, powinien on zostać umieszczony na przepuszczalnym podłożu. W czasie silnych deszczów pozwoli to na odpływanie zbierającej się wody, a mikroorganizmy i dżdżownice swobodnie, samodzielnie przedostaną się do pojemnika. Właściwa cyrkulacja powietrza jest również bardzo ważną kwestią w budowie kompostownika. Mikroorganizmy zajmujące się przetwarzaniem potrzebują stałego dostępu do tlenu. Jeśli w pojemniku nie znajduje się wystarczająca ilość powietrza, miejsce obumarłych mikroorganizmów zajmują beztlenowce, które swoim działaniem doprowadzają do gnicia kompostu oraz powstania z niego zbitej, śmierdzącej masy.

Kompostownik domowy

Założenie kompostownia domowego możliwe jest o każdej porze roku, jednak najbardziej zaleca się zrobienie tego jesienią. Jest to czas, w którym owady są znacznie mniej aktywne. W sytuacji, gdy kompostownik jest źle prowadzony, sporym problemem może być plaga muszek owocówek. Jeśli regularne mieszanie nawozu nie pomoże konieczne może być założenie kompostownika na nowo. Rozpoczęcie zbierania kompostu w okresie jesieni oraz zimy może znacząco ograniczyć pojawienie się takiego problemu.

Kompostownik domowy może zostać zrobiony ze zwykłego plastikowego wiaderka, jednak najbardziej skuteczny będzie pojemnik z wywietrznikami, kranem oraz sitkiem do odcedzania. Prawidłowo prowadzony kompostownik nie powinien wydzielać nieprzyjemnych zapachów, dlatego może być trzymany zarówno na balkonie, jak i w domu. Jeśli zdecydujesz się na postawienie go na balkonie, warto pamiętać, by w czasie przymrozków wstawić go do ciepłego pomieszczenia, a przez resztę roku powinien stać na zacienionym stanowisku. Procesy rozkładu najlepiej zachodzą w temperaturze między 10 a 30 stopniami oraz w wilgotności co najmniej 50%. W czasie lata kompost mógłby wyschnąć, a w czasie zimy mogłoby dojść do wyginięcia mikroorganizmów.

By kompostownik prawidłowo działał, należy o niego dbać. Do regularnych czynności, zwłaszcza w czasie cieplejszych dni powinno należeć podlewanie kompostu, tak by był zawsze wilgotny. Należy również mieszać go, najlepiej po każdym dodaniu nowych odpadków. Warto również sięgnąć po specjalistyczne preparaty mikrobiologiczne, nazywane również nawozami do kompostu lub komposterami. Wpływają na prędkość przemiany odpadków na nawóz. Ostatnią z czynności jest wylewanie zbierającego się na dnie pojemnika płynu.

Jak zrobić kompostownik?

Kompostownik może być wykonany z różnych materiałów, a każdy ma swoje wady i zalety. Dowiedz się jakie pojemniki na kompost dostępne są w sklepach, a jakie możesz stworzyć sam w domowych warunkach.

Kompostownik z palet

Kompostowniki wykonane z palet coraz bardziej zyskują na popularności. Jest to związane z niską ceną materiałów oraz łatwością budowy. Zakupić możesz zarówno używane, jak i również nowe palety. Kompostownik z palet nie powinien mieć dna, dlatego przed rozpoczęciem budowy oczyść ziemię w miejscu, gdzie stanie pojemnik. Do montażu wystarczą Ci 4 palety z małymi odstępami między deskami, śruby z podkładkami i nakrętkami oraz wiertarka. Kompostownik z europalet jest niestety narażony na deszcz, śnieg i inne działanie warunków atmosferycznych, dlatego po 3-4 latach należy go wymienić.

Kompostownik drewniany

Własnoręczne wykonanie drewnianego kompostownika jest nieco większym wyzwaniem niż w przypadku użycia całych palet. Deski również mogą być odzyskane europalet lub zakupione na wymiar. Drewniany pojemnik warto pomalować impregnatem, który będzie chronić kompostownik przed działaniem warunków atmosferycznych. Drewniany kompostownik, tak jak ten wykonany z palet charakteryzuje się brakiem dna, dlatego przed jego montażem należy oczyścić ziemię, na której będzie stać. Jeśli wolisz pójść na łatwiznę, w sklepach budowlanych znajdziesz szeroki wybór gotowych drewnianych pojemników na odpady organiczne.

Kompostownik plastikowy

Najpopularniejszymi pośród kompostowników, są te wykonane z plastiku. Decydują o tym niska cena, łatwy montaż oraz szeroki zakres rozmiarów. Pojemniki wykonane z plastiku świetnie zachowują wilgoć oraz temperaturę, co sprzyja rozpadowi odpadów organicznych, dlatego właśnie nazywane są termokompostownikami. Charakteryzują się mniejszymi rozmiarami i szybszym czasem rozkładu odpadów.

Kompostownik betonowy

Pojemnik betonowy charakteryzuje się dużą odpornością na warunki atmosferyczne oraz wszelkie uszkodzenia mechaniczne. Budowany jest bez dna i składa się z 4 ścian ze specjalnymi wywietrznikami. Ze względu na trwałość materiału, nie ma konieczności wymieniania kompostownika betonowego co parę lat tak jak w przypadku tego wykonanego z palet. Wymagane jest o czyszczenie go raz na kilka lat. Pojemnik można przykrywać pokrywą wykonaną z desek, by utrzymać wysoką temperaturę nawozu, co z kolei pozytywnie wpłynie na jego dojrzewanie.

Czy kompostownik powinien mieć dno?

To czy kompostownik powinien mieć dno, zależy jedynie od tego, z jakiego materiału został stworzony. Pojemniki wykonane z palet, drewna lub betonu, powinny mieć swobodny dostęp do gleby w celu odprowadzania wilgoci oraz umożliwienia przedostania się do nawozu mikroorganizmów. Kompostowniki wykonane z plastiku posiadają dno, a ich zaletą jest możliwość umieszczenia w dowolnym miejscu na dworze, lub nawet w domu. Pojemniki wykonane z tworzywa sztucznego posiadają specjalny kran do odprowadzania nadmiaru gromadzącego się płynu.

Kompostownik – co można wrzucać?

Jednym z głównych pytań, które zadaje sobie każda osoba planująca założenie kompostownika jest: co tak właściwie można do niego wrzucić? Tak naprawdę zakres odpadów nadających się do kompostowania jest bardzo szeroki. Od resztek roślinnych, chwastów, liście, aż po popiół roślinny. Do najczęściej wrzucanych do pojemnika na kompost rzeczy należą między innymi:

• roślinne odpadki kuchenne,
• skorupki jajek,
• fusy po kawie,
• torebki herbaty,
• resztki owoców i warzyw,
• skoszona trawa,
• trociny,
• liście (wyłączając liście dębu, olchy i orzecha), chwasty, uschnięte lub przekwitłe rośliny (bez nasion),
• popiół drzewny,
• stara ziemia z doniczek,
• małe ilości papieru.

Najważniejszymi elementami składników wrzucanych do kompostownika jest azot, fosfor, potas oraz wapń. To właśnie one wpływają na żyzność i kwasowość gleby. Aby kompost był jak najbardziej wartościowy, należy odpowiednio zróżnicować jego zawartość. Od 70 do 80% składników kompostu powinny stanowić odpady organiczne, 10 do 20% mieszanka nawozów organicznych i mineralnych, a około 10% ziemia. Niezależnie, czy planujesz stworzyć pryzmę, pojemnik zamknięty lub otwarty, wartości te są uniwersalne dla każdego typu kompostownika.

Kompostując odpadki, warto pamiętać również o tym, że im bardziej rozdrobnione i mniejsze będą, tym szybciej dojdzie do ich rozkładu. Istotne jest również niewrzucanie mięsa, ryb, nabiału oraz gotowanych warzyw, ponieważ mogą one zwabić różne zwierzęta. Cytrusy, węgiel, odchody zwierząt oraz żwirek z kuwety nie ulegają rozkładowi, dlatego należy pozbywać się ich w inny sposób.

Coraz częściej w wielu gospodarstwach domowych pojawiają się kompostowniki. Są one świetnym sposobem na przetworzenie części odpadów i stworzenie naturalnego, odżywczego nawozu do roślin domowych oraz ogrodowych. Pojemnik na przetwarzanie odpadów organicznych świetnie sprawdzi się zarówno w domu, jak i mieszkaniu.