Samowola budowlana to nie tylko bezprawne postawienie domu jednorodzinnego lub obiektu użyteczności publicznej. W skład tego pojęcia wchodzi także szereg innych działań, które wymagają dopełnienia formalności. Co jest samowolą budowlaną? Jakie kary za nią grożą? Jak ją zalegalizować? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziesz w tym artykule.
Samowola budowlana – co to jest?
Spis treści
Mianem samowoli budowlanej określa się działanie polegające na wykonywaniu prac bez uzyskania pozwolenia na budowę lub zamiaru budowy. Pozwolenie jest konieczne do wzniesienia obiektu o powierzchni powyżej 25 m², a zamiar – budynku mniejszego niż ta wartość.
Samowolą budowlaną jest również rozpoczęcie prac po zgłoszeniu ich rozpoczęcia, ale przed otrzymaniem pozytywnej decyzji. Starosta ma 65 dni na wydanie pozwolenia na budowę i 30 dni w przypadku zgłoszenia zamiaru budowy.
Samowola budowlana to nie tylko wznoszenie budynku mieszkalnego lub usługowego. W zakres tego pojęcia wchodzi także dobudowanie części obiektu lub stworzeniu basenu, wiaty czy garażu. Samowola budowlana obowiązuje także właścicieli działek rekreacyjnych. Są oni zobligowani do zgłoszenia zamiaru postawienia altanki.
Samowola budowlana – wszystko, co musisz wiedzieć
Obecnie obowiązujące przepisy prawa budowlanego rozróżniają obiekty na te postawione przed 1 stycznia 1995 i te wzniesione później. Wiąże się to z odmiennym podejściem urzędów do kwestii kar i legalizacji samowolnie zbudowanych budynków.
Problemem w przypadku dość wiekowych już budynków jest udowodnienie, że rzeczywiście do rozpoczęcia prac doszło przed 1 stycznia 1995. Wydawaniem pozwoleń na budowę zajmują się starostwa powiatowe. Reforma organizacji administracji samorządowej, na mocy której ponownie ustanowiono powiaty, weszła w życie 1 stycznia 1999 roku. Nie ma więc możliwości, by w archiwach starostwa odnaleźć pozwolenia na budowę sprzed 1999 roku.
Osoba, która chce udowodnić, że do budynku postawionego przed rokiem 1995 dodano nielegalnie np. nadbudówkę lub garaż, powinna udać się więc do urzędu gminy. Innymi sposobami udowodnienia daty wzniesienia obiektu są dziennik budowy, umowy na wykonanie prac podpisane z wykonawcami robót lub rachunki na materiały budowlane.
Legalizacja samowoli budowlanej
Obiekt zbudowany przed 1995 rokiem może zostać objęty amnestią, co oznacza, że nie będzie w tym przypadku konieczności zapłacenia kary. Musi on spełniać dwa warunki. Po pierwsze działka, na której stoi powinna mieć status działki budowlanej zgodnej z planem zagospodarowania przestrzennego gminy. Drugim wymogiem jest bezpieczeństwo. Budowla musi być w dobrym stanie technicznym.
Budynki wzniesione po 1995 roku podlegają uiszczeniu opłaty legalizacyjnej. Tak jak w przypadku starszych budynków, te również muszą stać na działce budowlanej i nie zagrażać bezpieczeństwu ludzi. Jeśli działka nie jest objęta planem zagospodarowania przestrzennego, konieczne jest ubieganie się w urzędzie gminy o wydanie decyzji o warunkach zabudowy. Poświadcza ona, że budynek nie zaburza ładu przestrzennego gminy i nie koliduje z już istniejącą infrastrukturą.
Oprócz tego w starostwie powiatowym należy złożyć projekt budowy i zapłacić karę, za to, że zaistniała samowola budowlana. Legalizacja jest jednak procedurą wydłużoną w czasie. Niezależnie od tego, kiedy obiekt został wzniesiony, w trakcie procesu decyzyjnego nie wolno podejmować się żadnych prac budowlanych.
Samowola budowlana kara – czego możesz się spodziewać?
Legalizacja samowoli budowlanej obiektu wzniesionego po 1 stycznia 1995 roku podlega karze polegającej na uiszczeniu opłaty. Organem samorządowym, do którego należy się udać, jest urząd wojewódzki. Co ważne, nie jest istotne, przez kogo zaistniała samowola budowlana. Kara jest opłacana przez obecnego właściciela obiektu.
Brak zgłoszenia budowy to koszt od 2500 do 5000 zł. Wysokość kary ustalana jest przez starostwo powiatowe w zależności od tego, co zostało zbudowane bez zgłoszenia. Wyższą karę właściciel zapłaci za wzniesienie domu niż np. wiaty w ogrodzie.
Znacznie wyższa jest opłata legalizacyjna za brak pozwolenia na budowę. Podstawą jest kwota 500 zł mnożona 50-krotnie. Stawka 500 × 50 jest następnie mnożona o określony w przepisach prawa budowlanego współczynnik. Zależny jest on od kategorii i rozmiaru obiektu. Dla przykładu opłata legalizacyjna za dom jednorodzinny może wynieść 50 000 zł. Górną granicą jest kara w wysokości 1 080 000 zł.
Bezpłatna legalizacja samowoli budowlanej jest możliwa w przypadku trudnej sytuacji majątkowej właściciela, choroby lub innych zdarzeń losowych. Przepisy nie precyzują konkretnych przypadków, w których możliwe jest umorzenie kary.
Kara ograniczenia wolności od 1 do 12 miesięcy lub więzienia do 2 lat to kolejne sankcje, jakim podlega samowola budowlana. Przedawnienie następuje po 5 latach od dokonania czynu. Prawo budowlane nie przewiduje jednak przedawnienia w przypadku opłaty legalizacyjnej.
Samowola budowlana to czyn podlegający karom, które mogą być dotkliwe. Wymaga ponadto załatwienia wielu uciążliwych formalności. Z tego względu, decydując się na wzniesienie lub rozbudowę domu, warto zadbać o dopełnienie wszelkich procedur i uniknąć niepotrzebnych sankcji.