Nadanie własnego, wędzonego smaku i zapachu potrawom jest marzeniem niejednej osoby gotującej nie tylko z obowiązku. Aby osiągnąć niepowtarzalne walory dania, nie trzeba na szczęście wydawać dużych pieniędzy. Prostym sposobem na osiągnięcie tego celu jest domowa wędzarnia. Nie wiesz jak jeszcze samodzielnie wędzić? Z tego artykułu dowiesz się, jakie są rodzaje wędzarni oraz poznasz dodatkowe korzyści, jakie daje wędzarnia domowa.
Wędzarnia domowa – co to jest?
Spis treści
Domowa wędzarnia to niewielki obiekt lub urządzenie, dzięki któremu możliwe zakonserwowanie różnych typów produktów spożywczych. Oprócz mięs domowa wędzarnia to sposób na przedłużenie przydatności do spożycia serów, owoców i warzyw. Drugim, ale nie mniej ważnym skutkiem wędzenia jest nadawanie potrawom oryginalnego smaku i zapachu.
Do postawienia wędzarni niezbędne jest wygospodarowanie miejsca na świeżym powietrzu. Wędzarnia domowa może być postawiona np. w kuchni, na tarasie, w ogrodzie domu jednorodzinnego lub na działce. Ze względu na wydobywający się z niej dym najlepszym rozwiązaniem jest postawienie jej w miejscu, w którym nie będzie uciążliwa ani dla domowników, ani dla sąsiadów.
Wędzarnia domowa może być wykonana z kilku rodzajów materiałów. Tradycyjne obiekty tego typu wykonane są z cegieł, kamienia lub drewna. Oprócz tego istnieją też nowoczesne wędzarnie elektryczne przeznaczone do użytku w domu lub na balkonie. Wędzarnię można zrobić także w beczce.
Na czym polega wędzenie?
Wędzenie jest jedną z najstarszych metod konserwacji żywności. W procesie tym wykorzystuje się dym powstający na skutek kontrolowanego, powolnego spalania się drewna. Odpowiednia temperatura wewnątrz pieca wędzarniczego powoduje wysuszanie potraw, a wydobywający się z opału dym nadaje im wyjątkowy smak i zapach.
Proces wędzenia dzielić się na cztery rodzaje. Pierwszym jest obróbka na zimno, czyli w temperaturze od 16 do 22 ℃. Wędzenie tą metodą trwa długo, nierzadko nawet dwa tygodnie. Szybsza obróbka jest możliwa w przypadku wędzenia na ciepło. Produkty spożywcze są konserwowane w temperaturze od 22 do 45 ℃. W ten sposób na uwędzenie wystarczyć może kilka dni. Ostatnia metoda, czyli wędzenie na gorąco wymaga ciepła na poziomie 45 – 90 ℃. W takim środowisku do zakonserwowania potrawy wystarcza kilka godzin lub nawet kilkanaście minut. W najwyższych temperaturach możliwe jest również wędzenie z pieczeniem, czyli czwarta metoda konserwacji żywności przy pomocy dymu.
W zależności od wybranego sposobu wędzenia uzyskuje się inny zapach i smak potraw. Oprócz temperatury ważny jest również rodzaj opału. Dla przykładu, opalanie żywności drewnem jabłoni nada jej słodkawego posmaku i brązowego koloru. Jesion z kolei umożliwia uzyskanie lekko pikantnego posmaku i żółtawego koloru mięsa. Inne drzewa, które nadają się jako opał do wędzenia to akacja, bez, buk, dąb biały i czerwony, grusza, klon cukrowy, olcha, orzech, winorośl i wiśnia.
Pożądany zapach i smak nadaje się także, dodając przyprawy. Pod koniec procesu wędzenia dodaje się niekiedy m.in. cebulę, czosnek, estragon, kolendrę, koperek, majeranek, oregano, rozmaryn, paprykę lub tymianek.
Do wędzenia wykorzystuje się nie tylko drewno, ale także zrębki i trociny. Same bele drewna tlą się powoli, co uwalnia dym. Mniejsze cząstki drewna zwiększają gęstość dymu.
Wędzenie wymaga ponadto przestrzegania trzech fundamentalnych zasad. Po pierwsze, ważne jest, by drewno nie miało kory. Na niej osadzają się wszystkie zanieczyszczenia ze środowiska zewnętrznego otaczającego drzewo. Opał powinien być też całkowicie suchy. Najlepiej do wędzenia wykorzystywać drewno, które przeleżało w suchym miejscu co najmniej rok. Nie wolno też wykorzystywać do tego celu drzew iglastych. Dym nada im bowiem posmaku terpentyny. Co więcej, potrawy będą oblepione sadzą.
Dlaczego warto zbudować przydomową wędzarnię?
Wędzenie w domu jest świetnym sposobem na przygotowanie różnych smakołyków. W pierwszej kolejności na myśl przychodzą mięsa i ryby. Oprócz tego domowa wędzarnia pomoże wzbogacić smak serów, owoców (np. daktyli i bakalii) i warzyw. Dzięki temu możliwe jest uwędzenie świeżych składników bez dodatku konserwantów.
Co więcej, wędzenie w domu to sposób na prawdziwe uwędzenie potraw. Choć wydawać się to może oczywiste, to wcale takie nie jest. Kupowane w sklepach produkty często uwędzone są tylko „na etykiecie”. W rzeczywistości są aromatyzowane, czyli pryskane związkami chemicznymi nadającymi im posmak i zapach wędzonki.
Wędzarnia domowa może być również satysfakcjonującym hobby. Samodzielne przygotowanie dań sprawi dużo radości zarówno wędzarzowi, jak i poczęstowanym osobom. Dzięki temu można ponadto spędzić czas na świeżym powietrzu.
Wędzarnia ogrodowa, a wędzarnia domowa
Choć wędzenie w domu kojarzy się zwykle z koniecznością wygospodarowania przestrzeni w ogrodzie lub na działce, w rzeczywistości jest możliwe także w kuchni lub na balkonie. Pamiętać jednak trzeba, że niezależnie od tego, gdzie się wędzi, wydobywający się z wędzarni dym jest uciążliwy. Z tego względu nawet wędzarnia domowa jest urządzeniem, które może sprawdzić się w domu lub na tarasie domu jednorodzinnego, ale już nie w budynku wielorodzinnym.
Wędzarnia domowa do kuchni przyjmuje zwykle formę dużego kotła. Stawia się go na palniku gazowym tak jak naczynia do gotowania. Na jego spodzie tli się drewno, a powyżej znajduje się ruszt i haki. Dym odprowadzany jest przy pomocy wężyka. Można wystawić go na zewnątrz lub pozostawić w kuchni, włączając okap. Kocioł taki zazwyczaj ma także czujnik temperatury.
Innym typem domowej wędzarni jest urządzenie przypominające grill. Tak jak kuchenny odpowiednik ma zwykle termometr i wężyk do odprowadzania dymu. Ze względu na kompaktowe rozmiary nie ma haków do podwieszania potraw, a jedynie ruszt. Dzięki wykorzystaniu paliwa żelowego wędzarnia tego typu może być używana poza kuchnią, np. na balkonie.
Domowa wędzarnia do ogrodu to z kolei obiekt wolnostojący. Może nim być zarówno urządzenie elektryczne, jak i beczka. Oprócz tego często spotkać można wędzarnię w tradycyjnej formie, czyli jako murowany obiekt.
Wędzarnia – rodzaje
Przydomowe, stojące w ogrodzie wędzarnie różnią się materiałem wykonania. W przeciwieństwie do użytego drewna, temperatury oraz doboru gatunku drewna i przypraw, nie ma to jednak wpływu na smak, zapach i długość konserwacji żywności. Różnice w wykonaniu mają jedynie znaczenie estetyczne i użytkowe.
Wędzarnia elektryczna
Zasilane prądem urządzenie to propozycja dla osób stawiających pierwsze kroki w samodzielnym wędzeniu produktów spożywczych. Wynika to z faktu, że urządzenia tego typu są proste w obsłudze. Temperaturę można w nich regulować przy pomocy pokręteł lub klawiszy obok wyświetlacza. Dzięki temu zyskuje się też pewność utrzymywania odpowiedniej ilości ciepła w komorze wędzarniczej. Raz ustawiona temperatura pozostanie na tym samym poziomie przez cały okres przygotowania potrawy.
Taka wędzarnia jest też łatwa w utrzymaniu w czystości. Innymi typami wędzarni metalowych są modele gazowe i węglowe. Te pierwsze również mogą pracować w stałej temperaturze. Wędzarnie opalane węglem takiej możliwości już nie mają. Poziom ciepła w środku należy w nich regularnie kontrolować przy pomocy termometru.
Wędzarnia drewniana
Ten rodzaj wędzarni charakteryzuje się przede wszystkim niskim kosztem wykonania, mniejszym niż w przypadku wykorzystania cegieł lub kamienia jako budulca. Są również lekkie, co umożliwia montaż kółek i przemieszczanie jej w razie potrzeb. Co więcej, drewno szybciej niż kamień rozgrzewa się do właściwej temperatury. Wadą jest przeciętna trwałość takiej wędzarni. Wystawione na czynniki zewnętrzne drewno rozszczelnia się, co wymaga jego regularnego impregnowania. Należy też dbać o pielęgnację wnętrza środkami niszczącymi pleśń i grzyby.
Wędzarnia z beczki
Konstrukcje tego rodzaju mogą być wykonane zarówno z drewna, jak i metalu. Zakup beczki na wędzarnię gwarantuje, że w środku nie będzie żadnych zanieczyszczeń, które mogą popsuć smak potraw. Do wędzenia wykorzystać można również beczkę używaną. Wówczas należy jednak pamiętać o jej bardzo dokładnym wyczyszczeniu. Wnętrze beczki nie może być także pomalowane farbą. Zaletą beczek jest możliwość ich przenoszenia. Wiele z nich ma ułatwiające to zadanie uchwyty.
Wędzarnia murowana
Do wykonania murowanej wędzarni można wykorzystać cegłę klinkierową, polny kamień, a także granit, łupek lub piaskowiec. Koszt budowy takiej wędzarni przewyższa drewniane konstrukcje. W zamian za to zyskuje się wyższą odporność na warunki zewnętrzne. Materiały tego typu wymagają też dłuższego czasu rozpalania drewna, by osiągnąć odpowiednią temperaturę komory wędzarniczej.
Domowa wędzarnia to świetny sposób na przygotowywanie smacznych posiłków bez konserwantów. Umiarkowany koszt zakupu lub zbudowania wędzarni dodatkowo zachęca, by spróbować swoich sił w samodzielnym przygotowaniu wędzonych potraw. Dzięki łatwej obsłudze gotowych modeli, zadania tego może podjąć się każdy, a po skończonym wędzeniu cieszyć podniebienie swoje i częstowanych osób oryginalnymi, apetycznymi daniami.